ERZURUM'DA GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER...

KERİM ÖZBEKLER
GAZETECİ-YAZAR-ŞAİR

PALANDÖKEN KIŞ SPORLARI VE KAYAK MERKEZİ;ERZURUM'UN GÜNEY BATISINDA YER ALMAKTADIR VE 4 KM. UZAKLIKTADIR, 3.160 METRE YÜKSEKLİKTEDİR. BURAYA ULAŞABİLMEK İÇİN 3.237 METRE UZUNLUĞUNDA 1 TELESİYEJ TESİSİ BULUNMAKTADIR, 180 SANDALYELİ OLAN TELESİYEJ TESİSİ 1 SAAT İÇİNDE 284 KİŞİYİ YUKARIYA ULAŞTIRABİLMEKTEDİR. TELESİYEJ TESİSLERİNE, ERZURUM'DAN TAKSİ VE ERZURUM BELEDİYE OTOBÜSLERİ İLE ULAŞMAK MÜMKÜNDÜR. MODERN 1 KAYAK PİSTİNE SAHİPTİR, ARALIK-OCAK-ŞUBAT-MART-NİSAN AYLARINDA BURADA KAYAK YAPILABİLİR, YILIN 150 GÜNÜNDE PALANDÖKEN'DE KAR MEVCUTTUR. BÖLGEDE YETERİ KADAR OTEL-MOTEL-LOKANTA MEVCUTTUR. ERZURUM VE PALANDÖKEN'DE KAYAK 1915 YILLARINDA BAŞLAMIŞTIR, O TARİHLERE KADAR TÜRK ORDUSU İÇİNDE KAYAK ÇALIŞMALARI YAPILMAMAKTAYDI VE İMPARATORLUKTA Kİ GÖREVLİ KOMUTA KADEMESİNİN BÖYLE 1 DÜŞÜNCESİ DE YOKTU. 1.DÜNYA SAVAŞI'NIN 2.YILINDA RUSLAR ERZURUM'U ELE GEÇİRMEK İÇİN KURDUKLARI KAYAK BİRLİKLERİ İLE BİRLİKTE PALANDÖKEN'DEN DAĞLARINDAN TAARRUZA GİRİŞMİŞLER VE ERZURUM'A SALDIRIDA BULUNMUŞLARDIR. BUNUN ÜZERİNE AVUSTURYA'DAN ALBERT BİLSTEİN İSİMLİ 1 KAYAK HOCASI GETİRTİLEREK, ORDU İÇİNDE KAYAK TAKIMI KURULMUŞ VE EĞİTİME BAŞLANMIŞTIR. BU OLAYDAN SONRA ERZURUM'LUNUN HAYATINDAN KIŞ SPORLARI VE KAYAK HİÇ ÇIKMAMIŞTIR, YURT SAVUNMASI'NDA VE İNSAN SAĞLIĞI AÇISINDAN BÜYÜK FAYDALARI OLAN KIŞ SPORLARI VE KAYAK BU GÜN ERZURUM'UN PALANDÖKEN DAĞLARI'NDA MODERN TESİSLERDE YAPILMAKTADIR.

ERZURUM PALANDÖKEN'DE 1994 YILINDAN BU TARAFA MİSAFİRLERİNİ AĞIRLAYAN DEDEMAN OTELİ 2011 YILINDA DAĞ OTELİ KONSEPTİNE UYGUN OLARAK BAŞTAN AŞAĞI YENİDEN DİZAYN EDİLMİŞTİR, PİSTLERİN ORTASINDA YER ALMASI. KAYAK DERSLERİ VERİLMESİ, NEDENİ İLE İLGİ ÇEKEN BU OTEL İLE İLGİLİ BİLGİLER AŞAĞIDA Kİ ŞEKİLDEDİR;

PALANDÖKEN DEDEMAN OTELİ PİSTİ;

KAYAK ALANLARI;2100-3172 M.ARASI,
TOPLAM KAYAK PİSTİ;42 KM.,
1 GONDOL LİFT,
9 ADET CHAİR LİFT,
1 ADET T BAR,
1 ADET BANT,
MOGGLE PİST,
HALF PİPE FREE STYL ALANLARI.

DEDEMAN PALANDÖKEN SKİ LODGE;CHALET TARZI DİZAYNI İLE HEM KAYAK YAPMAYA GELENLERİ AĞIRLIYOR, HEMDE YIL BOYUNCA İRİLİ UFAKLI ŞİRKET TOPLANTILARINA EV SAHİPLİĞİ YAPIYOR. 2005 YILINDA AÇILAN BU BÖLÜM, ŞEHİR MERKEZİNE 2 KM. HAVA ALANINA 14 KM. ERZURUM OTOGARI'NA 7 KM.UZAKLIKTA. DEDEMAN PALANDÖKEN SKİ LODGE'DE KALMAK İÇİN AŞAĞIDA Kİ BİLGİLERİ KULLANABİLİRSİNİZ;
PK.15 25000-ERZURUM-TÜRKİYE TEL.0.442.3170500 FAX.0.442.3170504 E MAİL.skilodge@dedeman.com
DEDEMAN PALANDÖKEN TESİSLERİNDE KALMAK İÇİN AŞAĞIDA Kİ BİLGİLERİ KULLANABİLİRSİNİZ;TEL.0.442.3162414 FAX.0.442.3163607

ERZURUM KALESİ;425 YILINDA BİZANSLILAR TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, 3 KAT SURLA ÇEVRİLİDİR. 110 KADAR BURÇ VE KULESİ VARDIR, 4 KAPIYA SAHİPTİR. BUNLARIN İSİMLERİ ŞU ŞEKİLDEDİR;TEBRİZ KAPISI-GÜRCÜ KAPISI-UYUNCAN KAPISI-YENİ KAPI. ERZURUM'DA BULUNAN, ULU CAMİ KARŞISINDADIR. ERZURUM KALESİ'NDE; DOĞU ROMA İMPARATORLUĞU'NUN-İRAN'LILARIN-EMEVİ'LERİN-ABBASİ'LERİN-HAMEDAN OĞULLARI'NIN-SALTUK OĞULLARI'NIN-İLHANLILAR'IN-BÜYÜK SELÇUKLU İMPARATORLUĞU'NUN-ÇOBAN OĞULLARI'NIN-OSMANLI İMPARATORLUĞU'NUN İZLERİNİ GÖRMEK MÜMKÜNDÜR.

ÜÇ KÜMBETLER;ÇİFTE MİNARELİ MEDRESE'NİN GÜNEYİNDEDİR, EN BÜYÜĞÜ'NÜN İSMİ;EMİR SALTUK KÜMBETİ'DİR, ANADOLU'NUN EN ESKİ KÜMBETİ OLARAK KABUL EDİLİR.

ABDURRAHMAN GAZİ TÜRBESİ VE MESİRE YERİ;ERZURUM'UN GÜNEY DOĞUSU'NDADIR, PALANDÖKEN DAĞLARI'NIN ETEKLERİNDEDİR. YAZ AYLARINDA HALK BURAYI MESİRE ALANI OLARAK KULLANIR, TÜRBEYİ ZİYARET EDEREK DUA EDER.

CİMCİME SULTAN TÜRBESİ;CUMHURİYET CADDESİ ÜZERİNDEDİR, X1V.Y.Y.BAŞLARINDA İNŞA EDİLDİĞİ TAHMİN EDİLMEKTEDİR.DIŞTAN VE İÇTEN DAİR PLANLIDIR, YAKIN ZAMANDA YAPILAN TAMİRLE KÜMBETİN ASIL ÖZELLİKLERİ BOZULMUŞTUR.

ÇİFTE MİNARELİ MEDRESE;SELÇUKLULAR DEVRİNE AİTTİR, 1275 YILINDA YAPILMIŞTIR. ERZURUM KALESİ'NİN, TEBRİZ KAPISI'NDADIR.

ERZURUM'DA 4 TABYA VARDIR, İSİMLERİ ŞU ŞEKİLDEDİR;AZİZİYE TABYASI-AĞZI AÇIK TABYASI-MECİDİYE TABYASI-SİVİŞLİ TABYASI. AZİZİYE TABYASI'NDA BÜYÜK 1 ANIT VARDIR, NENE HATUN HER YIL BU TABYA ÖNÜNDE ANILIR. 7 KASIM 1877'DE YAPILAN VE HALK ARASINDA 93 HARBİ DİYE ANILAN TÜRK-RUS SAVAŞI SIRASINDA RUSLARIN AZİZİYE TABYASINA YAPTIKLARI BASKINI ÖĞRENEN ERZURUM'LULAR, YATAKLARINDAN FIRLAYARAK KADIN-ERKEK-GENÇ-İHTİYAR TÜM ERZURUM'LULAR ELLERİNE GEÇİRDİKLERİ TÜFEK-KAZMA-KÜREK-BALTALARLA AZİZİYE TABYALARINA KOŞMUŞ VE RUS ASKERLERİ İLE BOĞAZ BOĞAZA DÖVÜŞEREK-SAVAŞARAK RUSLARI AZİZİYE TABYALARINDAN SÖKÜP ATMIŞTI. AYRICA, VATANI SAVUNMASI-KURTARMASI VE UYANIK OLMASI GEREKEN ASKERLERİ (ORDU MENSUPLARINI'DA) KURTARMIŞTI.

ULU CAMİ (ATABEY CAMİİ);1178 YILINDA SALTUKOĞULLARINDAN MELİK NASRETTİN MEHMET TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ERZURUM KALESİ'NİN TEBRİZ KAPISI SEMTİNDEDİR. CUMHURİYET CADDESİ ÜZERİNDEDİR, ASIL ADI ATABEY CAMİİ OLMASINA RAĞMEN ANADOLU HALKININ BÜYÜK CAMİLERE ''ULU CAMİ'' DEMESİNDEN DOLAYI ATABEY CAMİSİ ERZURUM'DA DA ULU CAMİ DİYE ANILMAKTADIR.

LALA MUSTAFAPAŞA CAMİİ;SULTAN SÜLEYMAN'IN OĞLU, 11.SELİM'İN LALASI OLAN VE KIBRIS'I FETHEDEN LALA MUSTAFA PAŞA TARAFINDAN ERZURUM BEYLERBEYİ OLDUĞU SIRADA, 1562 YILINDA MİMAR SİNAN'A YAPTIRILMIŞTIR. CUMHURİYET CADDESİ ÜZERİNDEDİR, ÇİNİLERİ BU GÜNE KADAR KIRILMAMIŞ VE BOZULMAMIŞTIR.

KALE MESCİDİ;İÇ KALE İÇİNDEDİR, SALTUKOĞULLARI ZAMANINDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR.

MURATPAŞA CAMİİ;1572 YILINDA, 2.SELİM ZAMANINDA MURATPAŞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR.

ŞEYHLER CAMİİ;1771 YILINDA FEHİM EFENDİ TARAFINDAN KESME TAŞTAN YAPTIRILMIŞTIR.

İBRAHİM PAŞA CAMİİ;1748 YILINDA VALİ İBRAHİM PAŞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, MİNARELERİNDE DEĞERLİ SARKIT SÜSLER BULUNMAKTADIR. ERZURUM HÜKÜMET KONAĞI YAKININDADIR.

ALİ AĞA CAMİİ;YENİÇERİ BAŞLARINDAN ALİ AĞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ERZURUM KALESİ'NİN GÜRCÜ KAPISI MEVKİİNDEDİR.

DERVİŞ AĞA CAMİİ;1717 YILINDA DERVİŞ AĞA İSİMLİ 1 VATANDAŞ TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ÇOK GÜZEL 1 AĞAÇ İŞLEMECİLİĞİNE SAHİPTİR.

GÜMÜŞLÜ KÜMBET;14.Y.Y.BAŞLARINDA YAPILMIŞTIR, HORASAN-AĞRI YOLU ÜZERİNDEDİR.

RABİYA HATUN KÜMBETİ;SADECE 1 DUVARI KALMIŞTIR.

YAKUTİYE MEDRESESİ;1310 YILINDA HOCA CEMALETTİN YAKUT TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ERZURUM'DA CUMHURİYET CADDESİ ÜZERİNDEDİR.

AHMEDİYE MEDRESESİ;1314-1324 YILLARI ARASINDA AHMET BİN ALİ BİN YUSUF TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ERZİNCANKAPI SEMTİNDE BULUNMAKTADIR VE ÇOK HARAP 1 DURUMDADIR.

TORTUM ŞELALESİ;ERZURUM'A 5 KM. UZAKLIKTADIR, DÜNYANIN 2.BÜYÜK ŞELALESİDİR.

OLTU KALESİ;ERZURUM'A 95 KM. UZAKLIKTADIR.

SOĞUK ÇERMİK;ERZURUM'A 5 KM. UZAKLIKTADIR, KUZEY DOĞUSUNDA YER ALMAKTADIR. SOĞUK ÇERMİK KÖYÜ İÇİNDEDİR, ESKİ MESİRE YERİ ÖZELLİĞİNİ KAYBETMİŞTİR.

AKDAĞ ÇERMİĞİ;ERZURUM'UN KUZEYİNDEDİR, DUMLU KASABASI'NIN 2 KM. UZAĞINDA DUMLU DAĞI'NIN TEPESİNDEDİR.

BOĞAZ;PALANDÖKEN DAĞLARI'NIN SİĞVELİ TEPESİ İLE EREĞLİ DAĞI ARASINDADIR, SOĞUK SULARI VE SERİN HAVASI İLE MEŞHURDUR.

SERÇEME DERESİ;ERZURUM'A 30 KM. UZAKLIKTADIR, BOL VE TATLI 1 AKARSUYA SAHİPTİR. BOL AĞAÇLI VE YEŞİLLİKTİR, YAZ AYLARININ ÖNEMLİ MESİRE YERLERİNDEN BİRİSİDİR.

KÖŞK;ERZURUM İÇİNDEDİR VE ORTASINDADIR, ERZURUM BELEDİYESİ'NİN İŞLETTİĞİ 1 AİLE GAZİNOSU'NA SAHİPTİR.

BALIKLI;ERZURUM'UN 18 KM. GÜNEY BATISINDADIR, TAŞ ÖRGÜLÜ 1 HAVUZUN İÇİNDE Kİ KUTSAL BALIKLARI İLE İLGİ ÇEKEN 1 MESİRE YERİDİR.

PASİNLER KAPLICASI;ERZURUM'A 40 KM. UZAKLIKTADIR, PASİNLER (HASANKALE) İLÇESİNDEDİR. BANYOSU ROMATİZMA-NEVRALJİ-POLİNEVRİT-KADIN HASTALIKLARINA İYİ GELMEKTEDİR. KAPLICA'DA OTEL MEVCUTTUR, KARA YOLU VE TREN YOLU ÜZERİNDEDİR.

ILICA KAPLICASI;ERZURUM'A 15 KM. UZAKLIKTA Kİ ILICA İLÇESİ'NDEDİR, SUYUNDA KARBONLU HİDROJEN BULUNMAKTADIR. BU ILICA'DA BANYO ETMEK ROMATİZMA-NEVRALJİ-POLİNEVRİT-KADIN HASTALIKLARINA İYİ GELMEKTEDİR, OTELİ VARDIR.

ERZURUM'DA BULUNAN TARİHİ ÇEŞMELER;

AKPINAR ÇEŞMESİ;18.Y.Y.
BİCAN ÇEŞMESİ;18.Y.Y.
CENNETZADE ÇEŞMESİ;17.Y.Y.
DÖRT GÜLLÜ ÇEŞME;18.Y.Y.
GÜMÜŞGÖZ ÇEŞMESİ;18.Y.Y.
GÜRCÜKAPI ÇEŞMESİ;18 Y.Y.
KALE ÇEŞMESİ;17.Y.Y
ŞAFİİLER ÇEŞMESİ;16.Y.Y.
KIRKÇEŞME ÇEŞMESİ;16.Y.Y.
DABAKHANE ÇEŞMESİ;16.Y.Y.
EMİR ŞEYH ÇEŞMESİ;18.Y.Y.
HALICI ÇEŞMESİ;19.Y.Y.
HÜSEYİN AĞA ÇEŞMESİ;19.Y.Y.
KOMSER ÇEŞMESİ;17.Y.Y.
KIRMIZI ÇEŞME;18.Y.Y.
MÜFTÜZADE ÇEŞMESİ;19.Y.Y.
ÖMERPAŞA ÇEŞMESİ;17.Y.Y.
SIVIRCIK ÇEŞMESİ (KAÇ YILINDA YAPILDIĞI BİLİNMİYOR)

ERZURUM'DA BULUNAN HAMAMLAR;

BOYAHANE HAMAMI;16.Y.Y.
MURATPAŞA HAMAMI;15.Y.Y.
KIRKÇEŞME HAMAMI;16.Y.Y.
FUADİYE HAMAMI;16.Y.Y.
LALA MUSTAFAPAŞA HAMAMI;16.Y.Y.
SARAY HAMAMI;18.Y.Y.
ÇİFTE GÖBEK HAMAMI;18.Y.Y.
TAHTA HAMAMI;18.Y.Y.
ŞEYHLER HAMAMI;18.Y.Y.
GÜMRÜK HAMAMI;18 Y.Y.
HANIM HAMAMI;18.Y.Y.

ERZURUM'DA BULUNAN TARİHİ HAN'LAR;

TAŞ HAN (RÜSTEMPAŞA KERVANSARAYI;KESME TAŞLARLA MUNTAZAM 1 ŞEKİLDE YAPILMIŞTIR, 2 KATLIDIR. BİRİNCİ KATIN 2, İKİNCİ KATIN 4 KAPISI VARDIR. KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN'IN VEZİRİ RÜSTEMPAŞA TARAFINDAN ERZURUM'A GELİP GİDEN TÜCCARLARIN DİNLENME VE TİCARET YAPABİLMELERİ İÇİN YAPTIRILMIŞTIR, DİĞER HAN'LARIN İSİMLERİ VE YAPILIŞ TARİHLERİ AŞAĞIDA Kİ GİBİDİR;

GÜMRÜK HANI;XV111.Y.Y.

CENNETZADE HANI;XV111.Y.Y.

KAMBUROĞLU HANI;XV111.Y.Y.

HACI BEKİR HANI;X111-X1V.Y.Y.

ERZURUM MÜZESİ;ÇİFTE MİNARELER MEDRESESİ'NDE 1942 YILINDA MÜDÜRLÜK OLARAK HİZMETE GİRMİŞTİR, 1953 YILINDA MEMURLUK HALİNE GETİRİLMİŞSE DE 1963 YILINDA YENİDEN MÜDÜRLÜK OLMUŞTUR. 1942-1963 YILLARI ARASINDA ARKEOLOJİK MAHİYETTE 218, ETNOĞRAFİK OLARAK 138 ESERE SAHİPTİ. 197 SİKKE, 483 KİTAP SAHİBİ İDİ. 1967 OCAK AYI İTİBARİ İLE ARKEOLOJİK ESER MİKARI 1545, ETNOĞRAFİK ESER SAYISI 590 OLMUŞTUR. SİKKE SAYISI 715, KİTAP SAYISI 919'A YÜKSELMİŞTİR.

SAAT KULESİ;ERZURUM İÇ KALESİ'NİN KALE MESCİDİNE MİNARE OLARAK İNANÇ BİGU ALP TUĞRUL TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, KULENİN YERDEN YÜKSEKLİĞİ 21 METREDİR. SAAT YERLEŞTİRİLEN YERDEN 1.5 METRE AŞAĞIDA KİTABE BİLEZİĞİ BULUNMAKTADIR, KİTABEYİ ERZURUM TARİHİNİ YAZAN İBRAHİM HAKKI KONYALI ORTAYA ÇIKARMIŞTIR VE TERCÜME ETMİŞTİR. KİTABEDE ŞU İFADELER YER ALMAKTADIR;''İKBAL DİNİN IŞIĞI, İSLAMIN KUTBU. DEVLETİN YARDIMCISI, MİLLETİN ZAHİRİ. MELİKLERİN ARKASI VE EMİRLERİN GÜNEŞ'İ EB-ÜL KASIM OĞLU EB-UL MUZAFFER GAZİ İNANÇ BİYGU ALP TUĞRUL İÇİN.'' ERZURUM SAAT KULESİ; HALK ARASINDA, TEPSİ MİNARE-KESİK KULE-MİNARE KULE OLARAK DA ANILIR-BİLİNİR.

23 TEMMUZ ERZURUM DOĞU FUARI;KURTULUŞ SAVAŞI'NIN TEMEL KARARININ ALINDIĞI ERZURUM'DA Kİ 23 TEMMUZ KONGRESİNİN TARİHİNİ HATIRLATMAK İÇİN BAŞINA 23 TEMMUZ TARİHİ KONMUŞTUR, İLK YILLARDA 23 TEMMUZ 23 AĞUSTOS TARİHLERİ ARASINDA AÇILMAKTA OLAN FUAR 1976'DAN SONRA 3 TEMMUZ 30 AĞUSTOS TARİHLERİ ARASINDA AÇILMAKTADIR. FUARIN İLK AÇILDIĞI TARİH İSE 23 TEMMUZ 1969'DUR, ERZURUM'DA Kİ ÜRETİCİLERİN-HAYVANCILIĞIN TANITILMASI İÇİN 1967 YILINDA AÇILAN SERGİ 2 YIL SONRA FUAR HALİNİ ALMIŞTIR. BU GÜN 650.000 M2'LİK 1 ALANDA FAALİYET GÖSTERMEKTEDİR, 1970 YILINDA BU FUARI 70.000 KİŞİ ZİYARET ETMİŞTİR. 1971'DE 130.000-1972'DE 210.000-1973'TE 300.000-1974'TE 360.000-1975'TE 240.000-1976'DA 310.000 KİŞİ 23 TEMMUZ ERZURUM DOĞU FUARI'NI ZİYARET ETMİŞTİR.

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ;ATATÜRK'ÜN 1 KASIM 1937 YILINDA MECLİS'TE YAPTIĞI KONUŞMA SIRASINDA, DOĞU İLLERİNDE BULUNAN GENÇLER İÇİN 1 ÜNİVERSİTE YAPILMASINI İSTEMESİ ÜZERİNE HAREKETE GEÇEN YÖNETİCİLER 17 KASIM 1958'DE ERZURUM'DA YAPILAN BU ÜNİVERSİTEYİ AÇMIŞLARDIR. ÜNİVERSİTENİN AÇILIŞINDA ZAMANIN CUMHURBAŞKANI CELAL BAYAR HAZIR BULUNMUŞ, KONUŞMASI SIRASINDA BU KONUYU ÖZELLİKLE DİLE GETİRMİŞTİR.

ERZURUM'DA Kİ HALK OYUNLARI;BAŞBAR-DİKİNE-BOŞ BİLEZİK-KOÇERİ-SEKME-DELLOY-UZUNDERE-TANZARA-TEMİRAĞA-AŞIRMA-NARİ-ÇİNGENELER-DALDALAN-TAVUK BARI-YAYVAN-KÖROĞLU-HANÇER BARI ERKEKLERİN, ÇİFTE BEYAZ GÜVERCİN-KAVAK-HABUDİYAR-ÇEMBER-TERSİNE-AKÇA-FERİKLER OYUNLARI KADINLARIN OYNADIĞI HALK OYUNLARININ İSİMLERİDİR.

ERZURUM BALI;ERZURUM VE İLÇELERİNDE ARICILIK İLERİ SAFHADADIR, DENİZ SEVİYESİNDEN 2.000 METRE YÜKSEKLİKTE BULUNAN ERZURUM'DA;PAZAR YERLERİNDE-ÇARŞILARDA ARILARININ ÜRETTİĞİ PETEKLİ BALI KOVA VB.MALZEMELERİN İÇİNDE SATAN KİŞİLERE HER ZAMAN RASTLAYABİLİRSİNİZ, BAL ÇOK OLDUĞU İÇİN FİYATI UCUZDUR. BU NEDENLE BAL TİCARETİ İLE UĞRAŞANLAR, TÜRKİYE'NİN DÖRT BİR TARAFINDAN ERZURUM'A GELEREK BU BALLARI TOPLARLAR VE MEMLEKETLERİNDE BU GÜN İÇİN ERZURUM'UN PETEKLİ BALINI 10-12-15-20-25 TL.YE VARAN FİYATLARLA SATARLAR.

OLTU TAŞI;ERZURUM'UN OLTU YÖRESİNDE ÇIKAN SİYAH OLTU TAŞI, KUYUMCULAR TARAFINDAN İŞLENEREK GERDANLIK-DÜĞME-ROZET-GÖĞÜS İĞNESİ-TESBİH-SİGARA AĞIZLIĞI VB.GİBİ SÜS EŞYASI HALİNE GETİRİLMEKTEDİR. ERZURUM'DA YÜZLERCE KUYUMCU BU İŞ İLE İLGİLENMEKTEDİR, SİYAH OLTU TAŞI KEHRİBAR-SİYAH İNCİ GİBİ İSİMLERLE DE ANILMAKTADIR. AĞIRLIĞI OLAN 1 TAŞTIR, ERZURUM'A GELEN TURİSTLERİN ÇOĞU KUYUMCU VİTRİNLERİNDE Kİ BU OLTU TAŞINDAN YAPILMIŞ SÜS MALZEMELERİNİ DAKİKALARCA SEYREDERLER.

ERZURUM YÖRESİNE AİT YEMEKLER;HASDEN ÇORBASI-CAĞ BEBABI-HERLE AŞI-AYRAN AŞI-BORANİ-PEYNİR KUYMAĞI-KADAYIF DOLMASI-EKŞİLİ DOLMA-ŞÜKKAR KÖFTESİ-SÜTLÜ ET-ÇİRİŞ.

ERZURUM'DA ÇAY;AĞIZA ALINAN ŞEKER İLE BİRLİKTE İÇİLİR, BU ŞEKERİN ADINA ERZURUM'DA KITLAMA DENİR.

ERZURUM'UN OYUNLARI;KARAKIZ OYUNU.

ERZURUM'UN YEMEKLERİ;SIRIN DENİLEN SİRON YEMEĞİ-SU BÖREĞİ-YAPRAK SARMASI.

ERZURUM'UN TATLILARI;KIRIM BAKLAVASI.

ERZURUM'DA Kİ KAPILAR;HARPUT KAPI-ERZİNCAN KAPI-DAĞ KAPI-GÜRCÜ KAPI.

PERİ BACALARI;NARMAN İLÇESİ'NDEDİR.

OLTU ŞELALESİ;OLTU İLÇESİ'NDEDİR.

ÇAT BARAJI;ÇAT İLÇESİ'NDEDİR.