HAKKARİ'DE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER...

KERİM ÖZBEKLER
GAZETECİ-YAZAR-ŞAİR

BERÇELAN YAYLASI;HAKKARİ'YE 18 KM. UZAKLIKTADIR, YAZ AYLARINDA YÖRE HALKI HAYVANLARINI OTLATMAK VE ÜRÜNLERİNİ DEĞERLENDİRMEK İÇİN BU YAYLAYA GÖÇER. YAYLA CİVARINDA ''SEYİTHAN BUZUL GÖLÜ'' VARDIR, BÖLGE DAĞCILIK-KAYAKÇILIK-DOĞA YÜRÜYÜŞÜ-KARA AVCILIĞI İÇİN UYGUN BİR MINTIKADIR.

GOLAN YAYLASI;BERÇELAN YAYLASI'NIN BATISINDADIR, 15 KM. UZAKLIKTADIR.

CİLO VE SAT DAĞLARI;HAKKARİ'YE 37 KM. UZAKLIKTADIR, KARLI TEPELERİ-KRATER GÖLLERİ-DEĞİŞİK YAYLALARI İLE DAĞCILIK SPORU İÇİN İDEAL BİR MINTIKADIR. HAZİRAN-TEMMUZ-AĞUSTOS-EYLÜL AYLARI GEZİ, ŞUBAT-MART AYLARI KIŞ TIRMANIŞLARI İÇİN İDEAL AYLARDIR.

ÇAY KALESİ;HAKKARİ'NİN GÜNEYİNDEDİR, 7-8 KM. UZAKLIKTADIR. KALE DENİZ SEVİYESİNDEN 2025 METRE YÜKSEKLİKTEDİR, SARP VE KAYALIK 1 TEPE ÜZERİNDE YER ALMAKTADIR. KAYALIK KISMI MERDİVEN GİBİ YAPILMIŞTIR, ETRAFA DAĞILMIŞ BULUNAN SERAMİK PARÇALARINDAN KALENİN DEMİR ÇAĞI'NDAN ORTA ÇAĞ SONLARINA KADAR 1 YERLEŞME ALANI OLDUĞU TAHMİN EDİLMEKTEDİR. TARİHİ KAYNAKLARDA HAKKARİ BEYLERİNDEN MALİK BEY'İN BURADA HÜKÜM SÜRDÜĞÜ İLERİ SÜRÜLMEKTEDİR, TAHRİP OLDUĞU İÇİN KİMİN YAPTIRDIĞI KONUSUNDA KESİN BİR BİLGİ BULUNMAMAKTADIR.

ÇÖLEMERİK KALESİ;HAKKARİ MERKEZİ'NDEDİR, 200 METRELİK 1 TEPE ÜZERİNDEDİR. BU GÜN İÇİN KALE KALINTILARINDAN ORTADA BİR ESER YOKTUR, YALNIZ EVLİYA ÇELEBİ VE DİĞER TARİHİ KAYNAKLAR HAKKARİ'DE BİR KALE OLDUĞUNDAN SÖZ ETMEKTEDİRLER.

ZEYNEL BEY MEDRESESİ;HAKKARİ'NİN GÜLEREK MAHALLESİ'NDEDİR, BAHÇELER İÇERİSİNDE YER ALMAKTADIR. 1560-1578 YILLARINDA HAKKARİ BEYLİĞİ YAPAN ZEYNEL BEY TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, İRAN'LILARLA YAPILAN BİR SAVAŞ SIRASINDA ŞEHİT OLAN ZEYNEL BEY'İN NAAŞI 1587 YILINDA ÇÖLEMERİK'E NAKLEDİLEREK KENDİ YAPTIRDIĞI MEDRESENİN AVLUSUNA GÖMÜLMÜŞTÜR. MEDRESE 22.20X117.20 METRE EBATLARINDADIR, DİKDÖRTGEN PLANLIDIR. MEDRESE YAPIMINDA MOLOZ VE YONTMA TAŞ KULLANILMIŞTIR, BU GÜN AVLUSU İLE ETRAFINDA Kİ BAZI ODALAR SAĞLAM VAZİYETTEDİR. DERE KENARINDADIR

MEYDAN MEDRESESİ;HAKKARİ'NİN BİÇER MAHALLESİ'NDEDİR, ÜZERİNDE KİTABESİ VARDIR. BUNA GÖRE 1700-1701 YILLARINDA YAPILDIĞI ANLAŞILMAKTADIR, 1984 YILINDA VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN ONARILMIŞTIR. KİMİN YAPTIRDIĞI BELLİ OLMAMAKLA BİRLİKTE, HAKKARİ HÜKÜMETİ'NİN O ZAMAN Kİ YÖNETİCİSİ OLAN İZZETTİN OĞLU İBRAHİM BEY TARAFINDAN YAPTIRILMIŞ OLABİLECEĞİ TAHMİN EDİLMEKTEDİR. MEDRESE 23.40X18.25 METRE ÖLÇÜLERİNDEDİR, KAREYE YAKIN DİKDÖRTGEN PLANLIDIR. AVLULUDUR, 2 KATLIDIR. GÜNEYİNDE 1 KAPI BULUNMAKTADIR, İÇERİYE BU KAPIDAN GİRİLMEKTEDİR.

KIRMIZI KÜMBET ZAVİYESİ;HAKKARİ'NİN GÜLERES MAHALLESİ'NDEDİR, MEZARLIĞIN BULUNDUĞU SIRTIN GÜNEYİNDEDİR. 16.50X11.80 METRELİK 1 ÖLÇÜYE SAHİPTİR, DİKDÖRTGEN PLANLIDIR. BATI CEPHESİNİN KUZEY KÖŞESİNDE 1 KAPI YER ALMAKTADIR, KAPI GİRİŞİNDEN BÜYÜK 1 HOL'E GEÇİLMEKTEDİR. HOL'E AÇILAN 4 KAPIDAN İSE 4 ODAYA ULAŞILMAKTADIR. ODALAR KARE VE DİKDÖRTGEN PLANLIDIR, YAPIDA FRUZE RENKLİ ÇİNİ PARÇALARINA RASTLANMIŞTIR.

HALİL KİLİSESİ;HAKKARİ'YE 10 KM. UZAKLIKTADIR, HALİL MEVKİİ'NDEDİR. NASTURİLERE AİT 1 KİLİSE'DİR, ÜZERİNDE KİTABESİ OLMADIĞI İÇİN KİMİN TARAFINDAN KAÇ TARİHİNDE YAPTIRILDIĞI BİLİNMEMEKTEDİR. 6.70X13.70 ÖLÇÜLERİNE SAHİPTİR, DİKDÖRTGEN PLANLIDIR. YAPIDA TAŞ MALZEME KULLANILMIŞTIR, OLDUKÇA SAĞLAM VAZİYETTEDİR.

DERAV KİLİSESİ;ZAP VADİSİ'NDE, ÜZÜMCÜ KÖYÜ'NÜN İLERİSİNDE DERAV MEVKİİ'NDEDİR. NASTURİLERE AİT 1 KİLİSEDİR, ÜZERİNDE KİTABESİ YOKTUR. BU NEDENLE KAÇ YILINDA, KİMİN TARAFINDAN YAPTIRILDIĞI BİLİNMEMEKTEDİR. 6.85X10.00 METRELİK DIŞ ÖLÇÜLERE SAHİPTİR,
DİKDÖRTGEN PLANLIDIR. KİLİSE'NİN TAMAMI MOLOZ TAŞLAR VE KAYALARDAN YAPILMIŞTIR, YER YER DUVARLARI YIKILMIŞ OLSADA HALEN SAĞLAM DURUMDADIR.

KAYME SARAYI;1909-1911 YILLARI ARASINDA SEYİT ÜBEYDULLAH OĞLU SEYİT ABDULLAH TARAFINDAN YAPTIRILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, ÜZERİNDE 2 KİTABESİ VARDIR. BÜYÜK ÖLÇÜDE TAHRİP OLMUŞTUR, 18.80X24.00 METRE ÖLÇÜLERİNDEDİR. SARAY NEHRİ'NDE Kİ ESKİ YERLEŞMELERİN KUZEY TARAFINDA YER ALMAKTADIR, 2 KATLI OLARAK YAPILMIŞTIR. DİKDÖRTGEN PLANLIDIR, 1 KİTABESİ'NİN ÜZERİNDE ŞU SATIRLAR YER ALMAKTADIR;BU EV GİRENLERE ESENLİK VERİR.

ÇUKURCA İLÇESİ'NE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;

ÇUKURCA KALESİ;

ÇUKURCA KALESİ SU SARNIÇLARI;TAŞ MERDİVENLE İNİLEN 5-6 METRE DERİNLİĞİNDE 3-4 METRE ENİNDE 4 ADET SU SARNICI ÇUKURCA İLÇESİ'NDEDİR.

EMİR ŞABAN MEDRESESİ;XV1.YÜZ YIL OSMANLI ESERİDİR.

TARİHİ TAŞ EVLER;ÇUKURCA KALESİ'NİN YAMACINA KURULMUŞTUR, ÇOK KATLI VE KALEYE YASLANMIŞ 1 VAZİYETTEDİRLER.

SU ARKI;KUZEYİ BEY MAHALLESİ'NDEDİR, AKİT DENEN TAŞTAN KESİLMİŞTİR.

HALK KÜTÜPHANESİ;1998 YILINDA İLÇE KAYMAKAMI KADİR OKUTAN'IN GAYRETLERİ İLE KÜLTÜR BAKANLIĞI'NA BAĞLI 1 HALK KÜTÜPHANESİ AÇILMIŞTIR, ÖĞRETMENEVİ'NİN ZEMİN KATINDADIR. 100 M2'LİK 1 ALANI KAPLAMAKTADIR, 50 KİŞİLİK OKUMA SALONU VARDIR. 4 BİLGİSAYARI VARDIR, 6000 KİTABI MEVCUTTUR.

ŞEMDİNLİ İLÇESİ'NE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;

DARAREŞ KİLİSESİ (KARA KİLİSE);

KELAT SARAYI;ŞEMDİNLİ İLÇESİ'NE 17 KM. UZAKLIKTADIR, DERE KENARINDADIR. 2 KEMER İLE 1 DUVARI AYAKTADIR, DİĞER KISIMLARI BÜYÜK ÖLÇÜDE YIKILMIŞTIR. 3 KATLI, DİKDÖRTGEN PLANLIDIR. KONAĞIN AYAKTA KALAN KISIMLARINDAN DUVARLARIN KESME TAŞ VE KİREÇ TAŞI KULLANILARAK YAPILDIĞI ANLAŞILMAKTADIR. KİTABESİ YOKTUR, MAHALLİ KAYNAKLARA GÖRE YAPININ SEYİT AHMET SIDDIK TARAFINDAN YAPTIRILDIĞI ÖNE SÜRÜLMEKTEDİR. SEYİT TAHA-İ HAKKARİ'NİN TORUNLARINDAN OLAN M.SIDDIK SEYİT ÜBEYDULLAH OĞLU OLUP 1878-1903 YILLARI ARASINDA YÖNETİMDE ETKİLİ OLMUŞ İSİMLERDEN BİRİSİ İDİ, KELAT SARAYI'NIN DA BU SIRALARDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR.

SEYİT ABDULLAH-I ŞEMDİNLİ TÜRBESİ;

SEYİT TAHA-İ HAKKARİ MEZARLIĞI;

TAŞ KÖPRÜ;ŞEMDİNLİ İLÇESİ'NE 12 KM., NEHRİ KÖYÜ'NE 4 KM. UZAKLIKTADIR. ŞEMDİNLİ DERESİ ÜZERİNDEDİR, YÜKSEK DAĞLARIN ARASINDA. DERİN BİR VADİDE YER ALAN KÖPRÜNÜN 2 AYAĞI KAYALIKLARA OTURMAKTADIR, KÖPRÜNÜN YÜKSEKLİĞİ 11. UZUNLUĞU İSE 21 METREDİR.

YÜKSEKOVA İLÇESİ'NDE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;

BÜYÜK ÇİFTLİK (HIRVATA) KÖYÜ KALINTILARI;YÜKSEKOVA İLÇESİ'NİN AVİŞ DERESİ AĞZINDA BÜ
YÜK BİR KENT VE KALE KALINTISI BULUNMAKTADIR, BURASININ URARTULARDAN KALDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR.

DERAY VADİSİ GEGEVRAN KÖYÜ KİLİSE KALINTILARI;YÜKSEKOVA İLÇESİ'NİN DERAY VADİSİ'NDE GEGEVRAN KÖYÜ YAKINLARINDA 11.YÜZ YILDAN KALMA KİLİSELER VARDIR, DUVARLARININ İÇ TARAFINDA HAZRETİ İSA'NIN YAŞAMINI KONU ALAN FRESKOLAR VARDIR.

NEHİL ÇAYI KUŞ CENNETİ;YÜKSEKOVA İLÇESİ DENİZ SEVİYESİ'NDEN 1925 METRE YÜKSEKLİKTEDİR, OVASI 2800 HA'LIK GENİŞ BİR ALANI KAPLAMAKTADIR. BU ALANIN ORTASINDAN AKAN NEHİL ÇAYI ÇEVRESİ ZENGİN SULAK ÇAYIRLAR, İNSAN BOYUNU AŞAN SAZ VE KAMIŞLARLA KAPLIDIR. BU NEDENLE BURASI KUŞLARIN AKIN ETTİĞİ DOĞAL 1 CENNETTİR, BU BÖLGEDE KULUÇKAYA YATAN EN ÖNEMLİ KUŞLAR ŞU ŞEKİLDEDİR;ERGUVAN KUŞU-BALIKÇIL KUŞU-SAZ DELİCESİ KUŞU-LEYLEK-TURNA-TOY-KIZILBACAK-KIZIL AKBABA-YILAN KARTALI-DOĞA ATMACASI-KÜÇÜK ORMAN KARTALI-KÜÇÜK KARTAL-DOĞAN-PUHU.

Bay Kalesi:
Şehrin güney tarafında ve merkeze 7-8 km. uzaklıkta bulunan kale, deniz seviyesinden 20-25 m. yükseklikte sarp ve kayalık bir tepe üzerinde yer almaktadır. Kaleye hem kuzeyden hem de güney tarafından tırmanmak mümkündür.
Mimari dokusu büyük ölçüde tahrip olan kalenin en üst kesiminde moloz taşlar ve horasan harcı ile tutturulmuş duvar izleri mevcuttur. Etrafa dağılmış seramik parçalarından Demir Çağı’ndan Ortaçağ sonlarına kadar burada yerleşimin olduğu anlaşılmaktadır. Tuğla ve seramikler dışında üzerinde harç ve süslemeler olan bir taş parçası ile üzerinde kazınmış ters lale motifleri kalenin diğer kalıntılarını teşkil eder.

Kayme Sarayı:
Saray Nehri’ndeki eski yerleşim yerlerinin kuzey tarafında ve bugünkü köy evlerin batısında yer alan iki katlı saray, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir alana oturmaktadır.
Günümüzde sarayın kuzey ve batı duvarları ekseriyetle, doğu ve güney duvarları kısmen ayakta kalabilmiş ancak, üst örtüsü tamamen yıkılmıştır. Yapının zemin ve birinci katları birbirinin aynı, ortada dikdörtgen iki salon ile dörder odadan meydana gelmiştir. Sarayın kuzey ve güney cephelerinde ortalarına açılmış kapılardan girilmekte, odalara hem salondan hem de birbirlerinden geçilmektedir.
Yapının yıkılmış doğu cephesi dışındaki kuzey, güney ve batı cephelerinin kapı ve pencerelerle hareketlendirildiği görülmektedir. Kapının üzerinde üst kata açılan ahşap konstrüksiyonlu bir balkon olduğu anlaşılan açıklık bulunmaktadır. Yine bu cephede tek süsleyici unsur olarak kapı kuşatma kemerinin sağ ve sol üst köşesindeki kitabeler dikkati çekmektedir. Yapının batı cephesi altlı üstlü sekizer pencere ile hareketlendirilmiştir. Güney cephesinde ise sadece kapı ve pencerelerin yerleri belirlenebilmektedir. Sarayın cephelerinde düzgün kesme taş, içteki odaların bölme duvarlarında moloz taş kullanılmıştır. Cephelerindeki düzgün kesme taş işçilik dikkat çekmektedir.

Hakkâri (Koçanis) Konak Kilisesi:
Kilise, Hakkâri merkeze 18 km. uzaklıktaki Konak köyünde, genişçe düzlüklerin ve kayalıkların bulunduğu bir vadi içerisinde yer almaktadır. 16,70x8,30 m. dış ölçülere sahip, doğu–batı ekseninde uzanan, güney cephesinin batı köşesine kaydırılmış bir kapı ile girilen kilise köyün doğu tarafına vadiye hâkim noktada doğal kayalık bir platform üzerine kurulmuştur. Kilise iç mekanı iki bölümden meydana gelmiştir. Bunlardan birincisi doğrudan dış ile bağlantılı sahın bölümü, ikincisi sahından iki kapı açıklığıyla geçilen doğudaki bema bölümüdür. Ayrıca, kuzey tarafa kayalıkların üzerine, biraz yüksekte kalan ve havalandırmaya geçiş sağlayan bir bölüm ilave edilmiştir.
Kuzeydeki bölüm dışında yapının dış cephesi tamamıyla düzgün kesme taş malzeme ile inşa edilmiştir. Kapı, iki renkli taşlarla süslenmiş sivri kemerli girinti içerisine açılmıştır.
Cephenin çatıya yakın üst kesiminde batı tarafta sekiz satırlık Nasturi dilinde bir kitabe yerleştirilmiştir. Kilisede biri bu kitabenin altında, diğeri ortaya yakın yerde olmak üzere dairesel şekilde iki güneş saati yer almaktadır.